عنوان پایان نامه:  ادله استناد قاضی برای اثبات جرم (با رویکرد علم قاضی)

استاد راهنما: سرکارخانم مریم برقعه‌ای

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین رضا کاظم‌لو

نگارنده: مریم ایوزخانی طلبه سطح3 مؤسسه آموزش عالی حوزوی کوثر قزوین

سال دفاع: 1393

چكيده

ادلّه در امر قضاوت از ديرباز مورد توجه بوده است، چنان‌كه خداوند به حضرت داوود (عليه السلام) مي‌فرمايد در قضاوت از دلايل مثل بيّنه و قسم دادن با نام من قضاوت نما و بعد از او انبياي ديگر مخصوصاً پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) و بعد از ايشان حضرت علي (عليه السلام) نيز چنان عمل مي‌فرمودند و براي اثبات جرم به ادلّه استناد مي‌كردند. ادلّه اثبات در فرآيند دادرسي نقش اساسي دارد، چه آن كه به وسيله آن حقوقي كه در مرحله ثبوت وجود دارد در مرحله اثبات به مَنَصه‌ي ظهور مي‌رسد. در اين پايان‌نامه كه به عنوان ادلّه استناد قاضي براي اثبات جرم با رويكرد علم قاضي است به اين مبحث پرداخته شده است كه قاضي براي اثبات جرم مجرم از چه دلايل و مستنداتي استفاده مي‌كند. دلايلي كه مورد بررسي قرار گرفته است شامل ادلّه‌ي خاص اثبات جرم كه عبارتند از: اقرار، بيّنه، قسم، قسامه، سند و علم قاضي مي‌باشد و ادلّه‌ي عام اثبات جرم كه عبارتند از: اَماره و اصول عمليه (برائت) و ادلّه با يكديگر مقايسه مي‌شوند و از نظر دلالت، شدت و ضعف دارند و در آخر، علم قاضي از ديدگاه فقهي و حقوقي مورد بررسي قرار مي‌گيرد. البته اعتبار علم قاضي به عنوان دليل اثبات دعوي، محل بحث و اختلاف فقهاي اماميه بوده است، امّا مشهور قائل به حجّيت و اعتبار علم قاضي هستند و حقوق‌دانان نيز درباره علم قاضي نظرات مختلفي دارند كه اكثراً علم قاضي را به عنوان دليل، قبول ندارند.

واژگان كليدي: ادلّه،‌ اثبات، علم قاضي، بيّنه، قسم، حجّيت، استناد، جرم، قضاوت.

یکی از شاگردان امام خمینی ره درباره جامعیت علمی، فقهی ایشان می‌نویسد:

«… ایشان در رشته های مختلف علوم معقول و منقول: فقه، اصول، فلسفه و عرفان تخصص ویژه و مهارت کامل دارد و نحریر (دانشمند) فنون و جامع معقول و منقول می‌باشد… اگر از مقام فقاهت ایشان پرسش به عمل آید، از طرف بسیاری از علما و صاحب نظران پاسخ داده می‌شود که سرآمد علمای این رشته در عصر حاضر بوده و نسبت به اعصار گذشته کم‌نظیر است. اگر از اصول ایشان سؤال شود نیز گروه زیادی از صاحب نظران، اصول ایشان را برتر و ژرف‌تر از اصولیین معاصر می‌دانند. نیز وقتی که از مراتب علمی ایشان در علوم عقلیه سخن به میان می‌آید، گروه بی‌شماری ایشان را یکه تاز میدان فلسفه و حکمت و عرفان معرفی کرده، در برابر عظمت فکری ایشان در بررسی مسائل غامض و پیچیده علوم عقلیه، سر تعظیم فرود می‌آورند.»

منبع: کتاب «بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی»، ج1، ص 36 و 37.